Zarządzanie pakietami YUM Linux – podstawowe komendy instalacji na CentOS

W świecie Red Hat Enterprise Linux i CentOS, zarządzanie pakietami Yum Linux stanowi fundament płynnej pracy systemu. Według danych Red Hat, Yum jest podstawowym narzędziem w ponad 80% wdrożeń opartych na RHEL w wersji 5 i nowszych. To dobra wiadomość, ponieważ efektywne korzystanie z Yum może ułatwić Ci życie, minimalizując błędy, konflikty zależności i problemy z bezpieczeństwem. W tym przewodniku zobaczysz krok po kroku, jak sprawnie używać Yum do instalacji, aktualizacji oraz konfiguracji repozytoriów i poznasz triki, które na co dzień doceni każdy pasjonat technologii.

Poniżej znajdziesz kluczowe informacje o tym, czym jest Yum, dlaczego jest niezbędny w systemach linuksowych i jak przeprowadzić typowe operacje w CentOS. Zrozumienie tych elementów pozwoli Ci efektywnie dbać o stabilność Twojego środowiska i czuć się pewnie podczas zarządzania pakietami.

Poznaj podstawy Yum

Co to jest Yum

Yum (Yellowdog Updater Modified) to otwarte oprogramowanie przeznaczone do zarządzania pakietami RPM w systemach z rodziny Red Hat. Podczas instalowania nowego pakietu Yum samodzielnie wykrywa zależności i pobiera niezbędne składniki z odpowiednich repozytoriów. W praktyce oznacza to, że nie musisz na własną rękę szukać bibliotek powiązanych z daną aplikacją czy ręcznie instalować kilku plików RPM z różnych źródeł. Yum wszystko robi za Ciebie.

Yum służy nie tylko do instalacji pakietów, ale również do ich aktualizacji, usuwania czy wyszukiwania. Dzięki informacjom o dostępnych wersjach i repozytoriach potrafi utrzymać Twój system w najnowszej stabilnej wersji, szybko dobierając oraz pobierając odpowiednie pakiety.

Dlaczego to takie ważne

Jeżeli kiedykolwiek próbowałeś instalować pakiety RPM bezpośrednio, wiesz, że kwestie zależności potrafią przyprawić o ból głowy. RPM wskaże Ci brakujące pakiety, ale to Ty musisz je znaleźć, pobrać i zainstalować we właściwej kolejności. Yum zarządza tymi zadaniami automatycznie, dbając o bezpieczeństwo i zgodność wersji.

Dla entuzjastów technologii, którzy chcą testować nowe aplikacje lub utrzymywać system w najwyższym standardzie bezpieczeństwa, takie zarządzanie pakietami Yum Linux bywa nieocenione. Co więcej, Yum może weryfikować podpisy GPG pakietów (GNU Privacy Guard), dzięki czemu instalujesz wyłącznie zaufane oprogramowanie. Daje Ci to spokój ducha i pewność, że nic niepożądanego nie wkradnie się do Twojej infrastruktury.

Podstawowe komendy Yum

Zanim przejdziemy do rozszerzonych zastosowań, przyjrzyjmy się kilku podstawowym komendom, które wykorzystasz niemal każdego dnia:

• Sprawdzenie dostępnych aktualizacji:

  yum check-update

• Wyszukiwanie pakietu:

  yum search nazwa_pakietu

• Wyświetlenie informacji o pakiecie:

  yum info nazwa_pakietu

• Listowanie wszystkich zainstalowanych pakietów:

  yum list installed

Dzięki nim łatwo zorientujesz się, co możesz zainstalować i czy coś wymaga pilnej aktualizacji. W razie potrzeby możesz szybko uzyskać dodatkowe szczegóły, na przykład opis funkcjonalności danej aplikacji czy numer jej wersji.

Instalacja i usuwanie pakietów

Jak przeprowadzić instalację

Najczęstsze zastosowanie Yum to instalacja pakietów. Suppose chcesz zainstalować net-tools, który w starszych wersjach CentOS często nie jest domyślnie dostępny:

1. Wyszukaj pakiet (opcjonalnie, aby potwierdzić, czy net-tools jest w repozytoriach):

   yum search net-tools

2. Zainstaluj pakiet poleceniem:

   yum install net-tools

3. Potwierdź instalację, wpisując „y”, kiedy pojawi się monit.

Podczas instalowania, Yum samodzielnie pobierze zależności i upewni się, że wszystkie potrzebne biblioteki są zainstalowane. Nie musisz lecz odwiedzać stron z paczkami RPM — Yum robi to za kulisami. Daje Ci to oszczędność czasu i mniejszą szansę na niekompatybilne wersje oprogramowania.

Dobra wiadomość: nawet jeśli dopiero zaczynasz przygodę z tym narzędziem, zobaczysz, że powyższe czynności są intuicyjne. Dzięki temu możesz bezpiecznie rozpocząć testy nowych aplikacji na Twoim serwerze.

Usuwanie pakietów i zależności

Jeśli zainstalowany pakiet nie jest już potrzebny, z pomocą przychodzi polecenie remove. Załóżmy, że chcesz usunąć net-tools:

yum remove net-tools

Yum sprawdzi zależności i zadecyduje, czy jakiś inny pakiet nie jest powiązany z net-tools. Jeżeli nic z niego nie korzysta, narzędzie usunie go bezpiecznie z systemu. W razie wystąpienia większych zależności, obie aktualnie usuwane paczki zostaną wymienione w oknie dialogowym — dopiero Twoja zgoda spowoduje kontynuację operacji. Dzięki temu masz nad wszystkim kontrolę.

Zarządzanie aktualizacjami i repozytoriami

Konfiguracja pliku yum.conf

Centralnym miejscem konfiguracji Yum jest plik /etc/yum.conf. Znajdziesz tam ustawienia dotyczące m.in. weryfikacji podpisów GPG, poziomu szczegółowości komunikatów czy zachowywania kopii pobranych pakietów. Każda linijka ma znaczenie:

• opcja gpgcheck=1 uaktywnia sprawdzanie podpisów GPG,
• opcja cachedir wskazuje lokalizację pamięci podręcznej (domyślnie /var/cache/yum),
• opcja keepcache określa, czy paczki mają zostać usunięte po instalacji.

Jeśli dopiero zaczynasz, domyślne wartości są zazwyczaj wystarczające. Jednak z czasem, kiedy będziesz potrzebować większej kontroli, odkryjesz przydatność modyfikowania tego pliku. Większość opcji jest szczegółowo opisana w dokumentacji Red Hat i w komentarzach samego pliku.

Jak działa yum update

Aktualizacja pakietów to klucz do utrzymania Twojego systemu w bezpiecznym i wydajnym stanie. Aby sprawdzić, czy są dostępne nowsze wersje oprogramowania, użyj:

yum check-update

Następnie do przeprowadzenia pełnej aktualizacji służy:

yum update

Yum pobierze i zainstaluje nowsze wersje wszystkich pakietów, które takiej aktualizacji wymagają. Pakiety bezpieczeństwa, poprawki błędów i najnowsze łatki — wszystko to zostanie wdrożone automatycznie. Zdarza się, że jeżeli masz włączoną weryfikację podpisów (gpgcheck=1), to Yum poprosi Cię o potwierdzenie co do legalności repozytorium. Zawsze jest to plus, bo zapewnia, że nie instalujesz niesprawdzonych pakietów z niepewnych źródeł.

Oczywiście, możesz ograniczyć aktualizację tylko do wybranego pakietu:

yum update nazwa_pakietu

Dzięki temu zaktualizujesz konkretną aplikację bez ruszania innych komponentów. Na przykład, jeśli zależy Ci wyłącznie na najnowszej wersji Apache, możesz zrobić to bez instalowania kilkunastu innych paczek, których nie chcesz zmieniać w danym momencie.

Rejestrowanie i praca z /etc/yum.repos.d

Yum korzysta z plików konfiguracyjnych w /etc/yum.repos.d, aby określić, z jakich serwerów (repozytoriów) pobierać pakiety. Każdy plik .repo zawiera informacje takie jak:

• name: wyświetlana nazwa repozytorium,
• baseurl: adres URL do paczek (może to być adres http, ftp czy lokalny folder),
• enabled: czy repozytorium ma być aktywne,
• gpgcheck: opisuje, czy weryfikować podpisy GPG w tym repozytorium.

Dodanie prywatnego repozytorium wymaga stworzenia nowego pliku .repo w tym folderze z poprawną konfiguracją baseurl. Możesz przy tym włączyć lub wyłączyć dane repozytorium wprost z linii komend:

yum --disablerepo=repo_nazwa updateyum --enablerepo=repo_nazwa install nazwa_pakietu

To przydaje się, gdy chcesz sprawdzić określoną wersję oprogramowania, która jest tylko w dodatkowym repozytorium, albo gdy testujesz stabilność takiego repo.

Bezpieczeństwo i historia

Sprawdzanie podpisów GPG

Domyślnie katalog główny Yum jest skonfigurowany do upewniania się, że instalowane pakiety mają ważne podpisy GPG. Dane zbadane przez Red Hat sugerują, że weryfikacja podpisów zmniejsza ryzyko złośliwego oprogramowania w repozytoriach publicznych. Aby takie sprawdzanie działało, musisz mieć w systemie zainstalowane klucze GPG dostarczone przez producenta (np. Red Hat). Takie klucze zwykle znajdują się w pakiecie release lub w postaci osobnych plików .key. W pliku /etc/yum.conf lub w plikach .repo wystarczy odpowiednio ustawić:

gpgcheck=1gpgkey=file:///etc/pki/rpm-gpg/RPM-GPG-KEY-centos-7

Dzięki temu masz pewność, że wszelkie pakiety z danego repozytorium są weryfikowane pod kątem integralności. To dodaje dodatkową warstwę ochrony, zwłaszcza gdy korzystasz z repozytoriów innych firm.

Korzystanie z polecenia history

Yum ma wbudowaną funkcję pozwalającą przeglądać, wycofywać lub ponownie stosować operacje na pakietach. Wystarczy użyć:

yum history

Zobaczysz listę transakcji wraz z informacjami o tym, co zostało zainstalowane, zaktualizowane lub usunięte. Dodatkowo:

• Polecenie

  yum history undo <ID>

wycofuje operację powiązaną z danym identyfikatorem transakcji.

• Polecenie

  yum history redo <ID>

ponownie wykonuje wcześniej zrealizowaną transakcję.

Jest to szczególnie pomocne, gdy przypadkowo usuniesz pakiet, którego wcale nie chciałeś usuwać, albo gdy chcesz szybko wycofać błędną aktualizację, która np. spowodowała konflikty lub problemy z wydajnością. Dzięki temu narzędziu dodatkowo ograniczasz ryzyko przestojów w pracy.

Automatyzacja z yum-cron

Jeżeli zarządzasz serwerem produkcyjnym albo po prostu chcesz mieć pewność, że Twój system jest zawsze aktualny, możesz skorzystać z pakietu yum-cron. Pozwala on na skonfigurowanie regularnych aktualizacji (np. codziennie o 2:00 w nocy). W efekcie nie musisz samodzielnie pamiętać o wywołaniu polecenia update:

1. Zainstaluj pakiet yum-cron:

   yum install yum-cron

2. W pliku /etc/yum/yum-cron.conf skonfiguruj parametry, np. enabled=1, update_cmd=default.
3. Uruchom usługę i ustaw jej start przy bootowaniu:

   systemctl enable yum-cron   systemctl start yum-cron

Teraz Twój system sam będzie pobierał i instalował poprawki bezpieczeństwa, a także inne aktualizacje w zależności od konfiguracji. Dobrze wiedzieć, że w razie potrzeby możesz ograniczyć automatyczne aktualizacje tylko do paczek krytycznych albo włączyć opcję wyłącznie sprawdzania dostępności aktualizacji (bez instalowania). W ten sposób otrzymasz regularny raport e-mailem, a instalacją zajmiesz się ręcznie, jeśli wolisz mieć nad tym pełną kontrolę.

Podsumowanie i co dalej

Zarządzanie pakietami Yum Linux w CentOS i innych systemach z rodziny Red Hat jest stosunkowo proste, a jednocześnie bardzo potężne. Poznając je, zyskujesz:

• automatyczne rozwiązywanie zależności,
• spójność i bezpieczeństwo dzięki weryfikacji GPG,
• łatwą kontrolę nad historycznymi operacjami,
• możliwość regularnych, zautomatyzowanych aktualizacji,
• szybką modyfikację repozytoriów, by testować różne wersje pakietów.

Dzięki temu przewodnikowi powinieneś czuć się pewniej, sięgając po kolejne polecenia Yum, niezależnie od tego, czy konfigurujesz mały serwer w domu, czy duże środowisko w firmie. Dobrze wiedzieć, że zawsze możesz skorzystać z bardziej zaawansowanych narzędzi pokrewnych, takich jak DNF (następca Yum) albo rozbudowanych wtyczek do Yum, jeśli Twoje potrzeby rosną.

Na koniec zachęta: wybierz jedną paczkę, którą dotąd konfigurowałeś ręcznie, i spróbuj zrobić to z Yum. Zobaczysz, jak to narzędzie wyręcza Cię w wielu czasochłonnych zadaniach. To zwykle pierwszy krok do znaczącego ułatwienia pracy, zwłaszcza gdy w perspektywie masz zarządzanie wieloma serwerami z CentOS. Powodzenia!